menu
de Geschiedenis van Wieringen - de Middeleeuwen
7: de vikingen op Wieringen II

1996 - Een schatvondst op Westerklief!

Wieringen was in de vroege middeleeuwen, als vast en hoger punt in een moerasgebied, een belangrijke strategische positie langs de route naar de grote handelssteden van die tijd.

De Zilverschat van Westerklief was de eerste aanwijzing dat de Vikingen dit destijds ook vonden, en het bovendien de moeite waard vonden om zich permanent op Wieringen te vestigen. De zilverschat, bestaande uit Karolingische en Arabische munten, armbanden en zilveren staafjes, is hoogstwaarschijnlijk in de negende eeuw door een Deense Viking in een aardewerken pot begraven.
De schat is door amateur-archeologen gevonden met behulp van een metaaldetector. In totaal werden zilveren voorwerpen en munten met een gezamenlijk gewicht van 1,7 kg gevonden, voor een deel nog in de aardewerkenpot waarin ze destijds zijn begraven.
De waarde van de zilverschat was ook toendertijd al aanzienlijk. De hoeveelheid zilver was voldoende om een grote herenboerderij, inclusief vee en horigen, te kopen. Over de herkomst van de schat is niet veel te zeggen. We weten vrij precies wat alle verschillende voorwerpen zijn, maar waarom zijn ze bij elkaar in een aardewerken pot in de grond gestopt?

een idee over de achtergrond van de schat

Kees Nieuwenhuijsen heeft hier een originele hypothese voor, gebaseerd op een proefschrift geschreven door Dirk-Jan Henstra. Op zijn website heeft hij een vertaling opgenomen van de Lex Frisionum, een van de oudste wetteksten voor het Nederlandse grondgebied. Hij gaat in op de bijzonderheden uit deze vroegmiddeleeuwse tekst, die een mengeling is van oud Germaans gewoonterecht en christelijk (Karolingisch) recht.
Een belangrijk gedeelte van de Lex Frisionum is gewijd aan boetebepalingen die de oude heidense gewoonte van bloedwraak moesten vervangen. Voor elk soort vergrijp was vastgelegd welke boete de dader aan het slachtoffer of de nabestaanden moest betalen. Alle boetes zijn gebaseerd op de waarde van een persoon. Hiervoor bestond een speciale term: weergeld. Men moest 1 weergeld betalen wanneer iemand om het leven was gebracht en een gedeelte bij het toebrengen van een verwonding. Om maar wat voorbeelden te noemen: Het uitsteken van een oog van een vrije man kost 40 schellingen, het aan de haren trekken (zonder toestemming natuurlijk) wordt beboet met 4 schellingen.
De hoogte van het weergeld was afhankelijk van de maatschappelijke stand van het slachtoffer. Een edelman kostte meer dan een vrij man, en die was weer meer waard dan een halfvrije. Een slaaf had geen weergeld, alleen een vervangingswaarde.

Om een lang verhaal kort te maken: gedurende de hele middeleeuwen is de prijs voor het vermoorden van een mens in munten gerekend continu veranderd, maar dit kwam door de verschillende monetaire hervormingen die plaats vonden. Omgerekend naar intrinsieke waarde (het zilvergewicht) is het weergeld verbazingwekkend constant. En die bedroeg, met een geringe afwijking naar boven en onder, 1700 gram. Toevallig - of niet natuurlijk - precies het gewicht van de zilverschat van Westerklief!

Nu wordt het weliswaar heel speculatief, maar stel nu dat er nabij het 9e eeuwse Westerklief sprake was van een moord op een vrije man. De zaak werd volgens het lokale Friese recht opgelost, maar gezien de onrustige situatie achtte de nabestaande het verstandiger om het ontvangen weergeld tijdelijk te begraven. En wie weet was de moordenaar wel een Deense Viking uit het gevolg van Rorik, wat de hoeveelheid Deens zilver verklaart? Wie zal het zeggen?



De vikingschat van Westerklief (foto RMO Leiden)

replica van de vikingschat

Replica zoals die te zien was in Het Huis van de Aarde.


Relevante links
Lex Frisionum, vertaling en uitleg over de vroegmiddeleeuwse Friese wet.
gedetailleerde beschrijving van 1e vikingschat
meer over Rorik

Musea
De originele schat bevindt zich nu in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden. Dank zij subsidies van de gemeente Wieringen en de provincie Noord-Holland is een replica gemaakt van de vikingschat. Deze was te bezichtigen in het Huis van de Aarde te Den Oever. De replica toont de schat zoals deze gevonden is, het origineel in Leiden is mooi schoongepoetst te bewonderen op zwart fluweel. Helaas is het museum in Den Oever niet langer geopend.

Vikingen op Wieringen I: een vage herinnering      Vikingen op Wieringen III: meer vondsten

© Pagowirense.nl 1997-2003
naar begin van pagina
Kixtart.nl ||| start / English | geschiedenis | legendes | oude foto's | dorpen | volkslied | links | zoeken