menu
Monumenten - Hippolytuskerk - wie was Hippolytus?


Het nieuwe glas in lood raam van de Hippolytuskerk, dat de verbondenheid tussen Hippolytus en het water symboliseert.
Hippolytus, de heilige naar wie de kerk in Hippolytushoef genoemd is, was een Griekstalige theoloog in het oostelijke Middellandsezeegebied in de vroege 3e eeuw. Hij schreef een aantal invloedrijke bijbelcommentaren en speelde een vooraanstaande rol bij de twisten die de jonge kerk verscheurden in die tijd. De paus was niet bepaald een voorstander van Hippolytus' denkbeelden en zo kwam het dat de beste man in ballingschap op het eiland Sardinië kwam te overlijden.
Al snel na zijn dood veranderden de denkbeelden en Hippolytus werd heilig verklaard.

Maar waarom is destijds een kerk in Frisia naar een Griekse theoloog genoemd?. Het antwoord op die vraag is niet eenvoudig, maar uiteindelijk wel verrassend. In de vroege middeleeuwen werden kerken niet zomaar naar een heilige vernoemd.

De naam van een kerk verwijst naar de wereldlijke toestand ten tijde van de stichting. Uit de naam van de kerk kan afgeleid worden onder welk bisdom de streek valt. Andersom werden kerk of klooster en de schutsheilige vaak met elkaar vereenzelfigd. Als men zei "deze streek behoort aan de heilige Martinus", dan werd hiermee bijvoorbeeld bedoeld de Maartenskerk in Utrecht.
Op deze manier zijn de namen van de kerken van Westerland, Stroe en Oosterland ook te duiden. Nicolaas (van de Westerlander kerk) was de patroonheilige van Lotharingen, het middenfrankische rijk waar ook de lage landen onder vielen. Willibrord (van de verdwenen Stroeër kerk), was de heilige van het bisdom Utrecht. Michael (van de Oosterlander kerk), de aartsengel stond hier weer boven. In dergelijke vernoemingen staat hij voor het centrale keizerlijk gezag, het Heilige Roomse Rijk. Hippolytus is een speciaal geval. Hij is niet verbonden aan een bisdom of streek, en is ook niet reuze populair. Er zijn maar niet zoveel dorpen en of kerken die zijn naam dragen. De naam Hippolytus is gekozen vanwege de speciale bescherming die men zo hoopte te bereiken. Met name in de 8e eeuw kende de Karolingers speciale kracht toe aan Hippolytus bij het kerstenen vna de heidense stammen, en het keren van de heidense vloedgolven. De vroege christenen zagen de volksverhuizingen als een woeste zee waarin de beschaving (het christendom) dreigde te verdrinken. De heidense volkeren die Europa binnen trokken werden dus als een bedreiging gezien, zoals het water van de zee dodelijk kan zijn als je er door wordt overspoeld.
Hippolytus werd door de vroeg middeleeuwse kerk ineens binnengehaald als een profeet, omdat hij, eeuwen voordien, van dezelfde beeldspraak gebruik maakte. Hij zag de kerk "als een schip op zee die door de storm heen en weer geslingerd wordt, maar niet vergaat, want het heeft Christus aan boord als ervaren stuurman".
De strijd tegen de zee die Hippolytus beschrijft werd door de Karolingers gebruikt als bescherming tegen de heidense invallers van hun rijk. Het is dan ook niet toevallig dat de bekendste plaats die naar Hippolytus is genoemd, het Oostenrijkse St. Polten, net als Wieringen aan de rand van het Karolingische rijk lag. In St. Polten is een belangrijk klooster waarvan bekend is dat het in 777 gesticht is. Had men in het oosten te maken met een vloedgolf van invallende Slavische stammen, wij hadden te maken met de Vikingen. Het is een aanlokkelijke gedachte om te denken dat men door het wijden van een kerk de Vikingen wilde weghouden.

Zoals al gezegd, het blijft een theorie. Het is ook heel wel mogelijk dat de strijd tegen de zee waarmee Hippolytus is verbonden letterlijk genomen moet worden. In dat geval moet de kerkwijding in de 12e eeuw worden geplaatst, de tijd waarin Wieringen een eiland werd en het omliggende land sterk te lijden had onder stormvloeden die de ingeklonken veengronden wegsloegen. Het is ook de periode waaruit de huidige kerken in Oosterland en Hippolytushoef stammen.
De patroonsheiligen van de andere Wieringer parochies hebben ook een band met het water, dus deze duiding zou net zo goed kunnen.

Gebruikte literatuur: Met het oog op de Hippolytuskerk door ds. Henk Broer


© Pagowirense.nl 1997-2007
naar begin van pagina
Kixtart.nl ||| start / English | geschiedenis | legendes | oude foto's | dorpen | volkslied | links | zoeken